کد مطلب:119199 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:197
تاریخ آیینه ای است كه در آن می توان پیدایش و مرگ تمدنها و جامعه های مختلف را مشاهده كرد و با پیگیری و ردیابی حادثه ها و اتفاقها، انجام كار مستبدان و ستمگران را به روشنی دریافت و با تفكر در اخبار و سیر در آثار گذشتگان تجربه های آنان را به دست آورد و عمری به درازای عمر بشریت كسب كرد. امیرالمومنین علیه السلام همین معنی را در ضمن وصیتی به فرزندش چنین می فرماید: 1- ای بنی، انی و ان لم اكن عمرت عمر من كان قبلی، فقد نظرت فی اعمالهم و فكرت فی اخبارهم و سرت فی آثارهم، حتی عدت كاحدهم، بل كانی بما انتهی الی من امورهم قد عمرت مع اولهم الی آخرهم، فعرفت صفو ذلك من كدره و نفعه من ضرره.[1]. [صفحه 116] پسرم! درست است كه من به اندازه ی همه كسانی كه پیش از من زیسته اند، عمر نكرده ام، اما به اعمال آنان نظر كرده ام و در اخبارشان اندیشیده ام و در آثارشان سیر نموده ام تا جایی كه همانند یكی از آنها شده ام، بلكه به دلیل آنچه از تاریخ آنان به من رسیده است، گویا از اول تا آخر با آنها بوده ام، پس زلال آن را از كدر و تاریك آن و نفع آن را از ضرر آن باز شناخته ام. 2- اولستم ابناء القوم و الاباء و اخوانهم و الاقرباء تحتذون امثلتهم و تركبون قدتهم و تطوون جادتهم؟[2]. آیا شما فرزندان و پدران و برادران و خویشاوندان اقوام گذشته نیستید كه قدم در جای قدم آنان نهاده اید و در همان جاده گام برمی دارید كه آنان گام زده اند. 3- و ذكره بما اصاب من كان قبلك من الاولین و سرفی دیارهم و آثارهم، فانظر فیما فعلوا و عما انتقلوا و این حلوا و نزلوا...[3]. آنچه بر پیشینیان رسیده است به قلب خود یادآوری كن و در دیار و آثار و نشانه های آنان سیر كن و بنگر كه آنان چه كرده اند و از كجا منتقل شده اند و در كجا فرود آمده اند. 4- و لا تغرنكم الحیاه الدنیا كما غرت من كان قبلكم من الامم الماضیه و القرون الخالیه الذین احتلبوا درتها و اصابوا غرتها و افنوا عدتها و اخلقوا جدتها و اصبحت مساكنهم اجداثا و اموالهم میراثا. لا یعرفون من اتاهم و لا یحلفون من بكاهم و لا یجیبون من دعاهم.[4]. دنیا شما را مغرور نسازد، همانطور كه پیشینیان و امت های گذشته را در قرن های قبل مغرور ساخت. آنان كه از پستان دنیا شیر دوشیدند و به غفلت های آن گرفتار شدند و امكانات آن را فانی كردند و تازه های آن را كهنه ساختند، منزل های آنان گورستان و ثروت هایشان میراث دیگران شد. كسی را كه به سوی آنان برود نمی شناسند و كسی را كه بر آنان گریه كند تسلی نمی دهند و كسی را كه آنان را بخواند پاسخ نمی گویند. [صفحه 117] 5- و ان لكم فی القرون السالفه لعبره. این العمالقه و ابناء العمالقه! این الفراعنه و ابناء الفراعنه! این اصحاب مدائن الرس، الذین قتلوا النبیین و اطفئوا سنن المرسلین و احیوا سنن الجبارین! این الذین سارو بالجیوش و هزموا بالالوف و عسكروا العساكر و مدنوا المدائن.[5]. برای شما در تاریخ قرنهای گذشته درس های عبرت وجود دارد. كجا هستند «عمالقه» و فرزندانشان! كجا هستند فرعون ها و فرزندانشان! كجا هستند ساكنان شهرهای «رس»! آنان كه پیامبران را كشتند و چراغ تابناك سنت های ایشان را خاموش كردند و راه و رسم جباران را زنده ساختند. كجا هستند كسانی كه با لشكرهایشان حركت كردند و هزاران نفر را شكست دادند و سپاهیان فراهم كردند و شهرها بنا نهادند. آری اینها سخنان امام علی علیه السلام است كه ما را به تفكر وامی دارد و تابلوهای نفیسی از عبرت ها را به ما هدیه می نماید، اما... ما اكثر العبر و اقل الاعتبار.[6]. چه بسیار است عبرت ها و چه اندك است عبرت گرفتن ها.[7]. [صفحه 118] نهج البلاغه یك اثر فوق العاده ی هنری است. از لحاظ زیبایی كلمات و شیوایی معتبر است ما هیچ گوینده ی فارسی و هیچ نویسنده و هنرمند و شاعری را در زمان خود و در هیچ زمانی سراغ نداریم كه بتواند با زبان شیوای علی علیه السلام حرف بزند. اما در عین حال می شود جملاتی را انتخاب كرد (همانگونه كه انتخاب كرده اید) كه اجمالا معانی را بفهماند. هر چه ما پیش رویم و هر چه با متن نهج البلاغه آشناتر شویم، ظرافت ها و زیبایی هایش را بیشتر حس می كنیم. حضرت آیت ا... خامنه ای [صفحه 121]
تاریخ از دیدگاه نهج البلاغه ارزش و اهمیت خاصی دارد و امام علی علیه السلام به تاریخ به عنوان منبعی سرشار از نكته ها و درس ها می نگرد و به آن بها می دهد.
صفحه 116، 117، 118، 121.